• W tym artykule:
• Fundusze obligacji - czym są?
• W co inwestują fundusze obligacji?
• Obligacje o zmiennym i stałym oprocentowaniu
• Rodzaje funduszy obligacji
• Od czego zależą wyniki funduszy obligacji?

Fundusze obligacji - czym są?

Fundusze obligacji (fundusze dłużne, fundusze papierów dłużnych) to jeden z rodzajów funduszy inwestycyjnych, które lokują kapitał w różnego rodzaju instrumentach dłużnych (obligacjach, bonach skarbowych, certyfikatach depozytowych, itp.).

Papiery dłużne mogą być emitowane zarówno przez:

• rządy,
• jednostki samorządowe, tj. miasta i gminy,
• korporacje,
• instytucje finansowe, np. banki.

Fundusz obligacji jest alternatywą dla zakupu pojedynczych obligacji. Inwestowanie w obligacje poprzez fundusze zapewnia dywersyfikację przy niskim minimalnym zaangażowaniu kapitałowym (minimalna kwota wpłaty do funduszu to często zaledwie 100 zł).

Inwestor kupuje udziały w funduszu (jednostki uczestnictwa) a fundusz nabywa i sprzedaje różne papiery dłużne, rzadko przechowując obligacje do terminu zapadalności.

W co inwestują fundusze obligacji?

Wybierając fundusz obligacji warto zwrócić uwagę na to, w jakie dokładnie instrumenty inwestuje. Dzięki temu wiemy, jakich wyników możemy od niego oczekiwać i szybciej reagować na niespodziewane zdarzenia rynkowe.

Fundusze obligacji inwestują w różne instrumenty dłużne, spośród których najpopularniejsze są obligacje.

Dzielimy je m.in. ze względu na to, kto jest ich emitentem na:

• obligacje skarbowe – emitowane są przez Skarb Państwa (nie tylko polski). Ich oprocentowanie zależy m.in. od tego, jak rynek wycenia ryzyko związane z odkupieniem obligacji.
• obligacje samorządowe – emitowane są przez samorządy (obligacje komunalne). Nie są tak bezpieczne jak obligacje skarbowe, ale za to o wiele mniej ryzykowne niż obligacje korporacyjne (jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upaść).
• obligacje korporacyjne – są emitowane przez firmy. Nabywają je głównie fundusze obligacji korporacyjnych. Mogą także występować w innych rodzajach funduszy, ale ich udział jest wówczas znacznie mniejszy. 

Fundusze dłużne mogą inwestować także w inne instrumenty o podobnym charakterze. Należą do nich: lokaty, instrumenty pochodne oraz instrumenty dłużne emitowane przez zagraniczne podmioty. Ich udział w aktywach polskich funduszy dłużnych rzadko przekracza 10%.

Obligacje o zmiennym i stałym oprocentowaniu

Obligacje dzielimy w zależności od typu oprocentowania, na:

• obligacje o zmiennym oprocentowaniu,
• obligacje o stałym oprocentowaniu.

Obligacje o zmiennym oprocentowaniu

Traktowane są jako obligacje krótkoterminowe niezależnie od terminu wykupu (nawet 10-letnie), z uwagi na zmienność oprocentowania kuponu odsetkowego i jego szybkiego dostosowywania się do warunków rynkowych.

Obligacje o zmiennym oprocentowaniu emitują Skarb Państwa, firmy i samorządy.

To, co różni te obligacje, to ryzyko inwestycyjne i wynikające z niego oprocentowanie (wskaźnik oraz wysokość marży).

Najczęściej wykorzystywanym wskaźnikiem do ustalania wysokości kuponu obligacji o zmiennym oprocentowaniu jest WIBOR 6M. Stawka WIBOR 6M w efekcie podnoszenia stóp przez Radę Polityki Pieniężnej wzrosła z 0,25% do ponad 7% w 2022 roku. Od października 2023 utrzymuje się na poziomie ok. 5,8%.

• Obligacje skarbowe o zmiennym oprocentowaniu, jako najmniej ryzykowne, oprocentowane są na poziomie WIBOR 6M i nie dają dodatkowej marży. Praktycznie jedynymi obligacjami skarbowymi o zmiennym oprocentowaniu są tak zwane WZ-tki. Łącznie w tej grupie jest około 10 serii obligacji, o różnych terminach wykupu, których oprocentowanie ustalane jest na podstawie stawki WIBOR 6M + marża 0%. Tak ustalana wysokość kuponu obowiązuje przez kolejne 6 miesięcy, a po upływie tego okresu sytuacja się powtarza, aż do dnia wykupu obligacji (liczby w nazwie obligacji określają miesiąc oraz rok wykupu). Obligacje typu WZ notowane są na giełdzie, a ich historycznie notowania kształtowały się zarówno powyżej, jak i znacznie poniżej 100% ich wartości nominalnej.
• Obligacje samorządowe, są nieznacznie bardziej ryzykowne od obligacji skarbowych i zazwyczaj mają zmienne oprocentowanie ustalane na bazie stawek WIBOR 3M i 6M. Marża mieści się najczęściej w przedziale od 1% do 4% i zależy przede wszystkim od wielkości emisji (im większa, tym niższe oprocentowanie) i wielkości podmiotu je emitującego.
• Obligacje korporacyjne, jako te najbardziej ryzykowne, oferują znacznie wyższe kupony. Większość obligacji korporacyjnych ma oprocentowanie zmienne i w ponad 90% przypadków ustalane na podstawie WIBOR-ów 6M i 3M. Najbardziej renomowane firmy (typu PKN Orlen, PKO Bank Polski, czy KGHM) płacą w okolicach WIBOR 6M+ 2-3%. Mniej wiarygodne, lecz również w bardzo dobrej kondycji finansowej duże firmy płacą kupony z marżą około 4% ponad WIBOR. W przypadku mniejszych firm nie budzących zastrzeżeń oprocentowanie kuponu przekracza o 6% WIBOR, a najmniej wiarygodne podmioty oferują marże przekraczające nawet 10%.

Obligacje o stałym oprocentowaniu

Obligacje o stałym oprocentowaniu dzielimy według okresu, na jaki zostały wyemitowane na:

1. krótkoterminowe - do 2 lat,
2. średnioterminowe - 2–5 lat,
3. długoterminowe - powyżej 5 lat.

Występuje kilka typów tych instrumentów, a ich nazwy zaczynają się od: OK, PS, DS, WS. Cyfry po pierwszych literach oznaczają miesiąc i rok wykupu obligacji.

Najważniejszą cechą tych obligacji jest stałe i niezmienne oprocentowanie - stały kupon odsetkowy, którego oprocentowanie ustalane jest przed emisją, a w trakcje ich sprzedaży i po jej zakończeniu nie ulega zmianie. Jest ono różne dla różnych typów obligacji i nawet te same typy obligacji (np. PS), różniące się terminem wykupu mogą mieć inny kupon.

Cena lub rentowność każdej obligacji ustalana jest przy uwzględnieniu wysokości jej kuponu. Czyli obligacje o niższym kuponie będą sprzedawane po niższych cenach, tak by rentowność inwestycji w obligacje o niskim i wysokim kuponie i zbliżonym terminie wykupu była do siebie zbliżona.

Ponad 400 funduszy inwestycyjnych bez prowizji!

Na KupFundusz.pl możesz inwestować bez prowizji w ponad 400 krajowych i luksemburskich funduszy inwestycyjnych z 21 TFI!

Inwestuj bez prowizji

Rodzaje funduszy obligacji

Fundusze obligacji dzielimy na różne grupy ze względu na:

1. rodzaje obligacji, w jakie inwestują (skarbowe / korporacyjne),
2. rating (wysoki, niski),
3. czas zapadalności (krótkoterminowe czy długoterminowe).

Na KupFundusz.pl wyróżniamy 5 podstawowych grup funduszy dłużnych, inwestujących w obligacje emitowane przez polskie podmioty. 

Fundusze dłużne długoterminowe

• papierów dłużnych polskich długoterminowych uniwersalne - inwestują zarówno w obligacje skarbowe, jak i firm,
• papierów dłużnych polskich skarbowych długoterminowych - inwestują większość środków w obligacje skarbowe.

Fundusze dłużne krótkoterminowe

• papierów dłużnych polskich korporacyjnych – ponad 50% aktywów inwestują w obligacje firm. Najczęściej jest to ponad 70% portfela. Ich portfele są wypełnione miksem obligacji korporacyjnych o różnym poziomie ryzyka. Jedne z funduszy podejmują wyższe ryzyko i lokują więcej środków w obligacje mniej renomowanych podmiotów, a inne wolą mniejsze ryzyko i skupiają się przede wszystkim na obligacjach najbardziej wiarygodnych instytucji.
• papierów dłużnych polskich skarbowych – inwestują w obligacje skarbowe ponad 75% wartości portfela - głównie w obligacje o zmiennym oprocentowaniu oraz w obligacje krótkoterminowe o stałym oprocentowaniu.
• papierów dłużnych polskich uniwersalne – inwestują zarówno w obligacje skarbowe, jak i korporacyjne.

Od czego zależą wyniki funduszy obligacji?

Możliwości wypracowania zysków oraz ryzyko strat w funduszach obligacji zależą od:

1. konstrukcji funduszu,
2. wiarygodności emitentów obligacji,
3. średniego czasu życia wszystkich obligacji w portfelu funduszu (duration),
4. momentu rozpoczęcia i zakończenia inwestycji.

W praktyce oznacza to, że im dłuższy okres do wykupu ma dana obligacja (duration), tym bardziej widoczne mogą być skoki cen papierów wartościowych.

Ponieważ łatwiej jest przewidzieć, jakie warunki rynkowe będą panowały za rok czy dwa, niż za dziesięć lat, obligacje długoterminowe obarczone są większym ryzykiem (zmiennością). Jednocześnie jednak w przypadku długoterminowej inwestycji potrafią też więcej zarobić.

Wyniki funduszy polskich papierów dłużnych

Fundusze papierów krótkoterminowych inwestują głównie w obligacje o zmiennym oprocentowaniu, dzięki temu są znacznie mniej narażone na spadki, ponieważ kupon obligacji zmienia się wraz ze zmianami stóp procentowych na rynku.

Wartość kuponu ustalana jest raz na pół roku w zależności od wysokości WIBOR-u. W razie jego zmiany oprocentowanie podąża więc za stopą procentową, ograniczając jej ryzyko.

Każda zmiana stóp procentowych (tych ustalanych przez RPP, jak i rynkowych) bardzo mocno przekłada się na wyniki funduszy papierów długoterminowych.

Zachowują się dużo lepiej od krótkoterminowych tylko wtedy, gdy inflacja zaczyna szybko spadać, a RPP zaczyna mocno obniżać stopy procentowe. Wówczas hossa na rynku obligacji może przynieść funduszom obligacji długoterminowych krociowe zyski. W warunkach odwrotnych (rosnąca inflacja i rosnące stopy procentowe) tego typu fundusze mogą ponosić stratę.  

Wyniki funduszy papierów dłużnych skarbowych długoterminowych

Czy fundusze papierów dłużnych mogą być lepsze od lokat?

Tak, fundusze papierów dłużnych bardzo często osiągają lepsze wyniki niż lokaty bankowe. Zaletą lokaty jest to, że wiemy, ile zarobimy po jej zakończeniu, podczas gdy wynik funduszu jest niewiadomą.

Więcej na ten temat przeczytasz tutaj:

• Rodzaje funduszy
• Fundusze obligacji
• Stopy procentowe